سرگذشت دورودراز پسته
آسیای صغیر (ترکیۀ امروزی)، ایران، سوریه، لبنان، نواحی شمالی قفقاز، و افغانستان زیستگاه اصلی پسته بوده‌اند. طی حفاریِ منطقه‌ای واقع در شمال شرقی عراق، باستان‌شناسان بقایایی از پسته که قدمت آن به حدود 6750 سال پیش‌ازمیلاد می‌رسید پیدا کردند. گفته می‌شود که باغ‌های بابِل (مرکز عراق امروزی) در دوران سلطنت شاه مردوک-آیل اپددین، که به 700 سال پیش‌ازمیلاد برمی‌گردد، درختان پسته فروانی داشته است. حتی در بخش اول انجیل که می‌گویند گردآوری آن به قرن پنجمِ پیش‌ازمیلاد برمی‌گردد نیز به پسته اشاره شده است.
[آنگاه یعقوب به پسرانش گفت: «… برای مرد کمی مرهم و عسل، مقداری کُندُر و ادویه، و مقداری مغز بادام و پسته به‌عنوان هدیه ببرید.»]
همچنین برخی معتقدند که پسته یکی از غذاهایی است که در باغ عدن (که آدم و حوا در آن بوده‌اند) رشد کرده و حضرت آدم آن را با خود به زمین آورده است.
توسعۀ پسته
افسانه‌ها حاکی از آن است که ملکۀ سبا پسته را به‌عنوان غذایی در انحصارِ خاندان سلطنتی تعیین و رعیت‌ها را از کشت آن برای مصارف شخصی منع نموده است. بخت‌النصر، پادشاه باستانی بابِل، نیز در باغ‌های افسانه‌ای خود درختان پستۀ فراوانیکاشته بود.
در قرن نخست پس‌ازمیلاد، امپراتور ویتلیوس این آجیل باارزش را در پایتخت خود، رم، به نمایش گذاشت؛ سرآشپزِ به‌نامِ رم در آن دوران، اپیسیز، بارها از پسته در کتاب آشپزی خود نام برده است، اما از درجِ دستورپخت‌هایی که در آن‌ها از پسته استفاده کرده بود خودداری کرد. در قرون اولیۀ پس‌ازمیلاد، آجیل‌ها کم‌کم راه خود را از سوریه به سمت ایتالیا باز کردند و سپس از مدیترانه سردرآوردند.
رنگ‌و‌بوی پسته به‌وفور در سفرۀ ایرانیان به‌چشم می‌خورد؛ هم در پخت دسر آن را به‌کار می‌بردند و هم از پودر پسته به‌عنوان چاشنی‌ای برای مقوی‌کردنِ غذاهایشان استفاده می‌کردند. با مشاهدۀ سبک زندگی ایرانیان، اعراب نیز فوت‌وفن‌های آشپزی آنان را به‌کار بستند و پسته را به دسرهای لذیذ خود ازجمله باقلوا افزودند. درگذشته، پسته، به‌دلیل خواص غذایی منحصربه‌فرد خود، جزئی از اقلام حیاتیِ سفر برای گردشگران و تاجران بود.
در جریان جنگ‌های صلیبی و قرون وسطا، تجارت در کرانۀ باختریِ مدیترانه پررونق بود. جمهوری ونیز با یکی از مناطق اصلی کشت‌وزراعت پسته یعنی سوریه روابط تجاری مسالمت‌آمیز برقرار کرده بود؛ این اقلام وارداتی از طریق راه‌های آبی به شمال و مرکز ایتالیا فرستاده می‌شدند.
پیش به‌سوی آمریکا
در دهۀ 1880 میلادی، پستۀ وارداتی در آمریکا به‌ویژه درمیان مهاجران خاورمیانه‌ای آن محبوب شد. نخستین مواجهۀ کالیفرنیایی‌ها با پسته مربوط به زمانی بود که شخصی به‌نام چارلز میسون پسته را به این کشور آورد. درست چند سال بعد، یعنی در سال 1875، با واردات چند نهال پسته از فرانسه به کالیفرنیا، کاشت پسته در منطقۀ سونوما آغاز و در اوایل دهۀ 1900 میلادی نخستین ایستگاه آزمایشی تولیدات گیاهی در منطقۀ چیکو کالیفرنیا احداث شد. نتیجۀ اقدامات این ایستگاه و حمایت‌های مالی وزارت کشاورزی ایالات‌متحدۀ آمریکا از آن‌ها کاشت درختان پستۀ فراوان بود.
جستاری در باب پستۀ آمریکایی
تحقیقات نشان می‌دهند که جلگۀ مرکزی کالیفرنیا به‌دلیل خاک حاصلخیز، آب‌و‌هوای گرم‌و‌خشک، و زمستان‌های نسبتاً سرد آن شرایط بسیار مطلوبی برای کشت آجیل دارد. در سال 1929 گیاه‌شناس آمریکایی، ویلیام وایت‌هاوس، برای جمع‌آوری پسته به ایران سفر کرد. با پایان جستجوهایش در سال 1930، وی با محموله‌ای 10 کیلوگرمی آجیل، که هرکدام به‌طور مجزا انتخاب شده بودند، به ایالات‌متحده بازگشت.
در عرض یک سال، نخستین نمونه‌های آزمایشی کاشته شدند. ازآنجاکه به‌بارنشستنِ پسته حدود هفت تا ده سال زمان می‌برد، نزدیک‌به یک دهه طول کشید تا وایت‌هاوس دقیقاً متوجه شود. چه چیز ارزشمندی را با خود آورده است. وایت‌هاوس آن آجیل‌ها را مستقیم از درخت نچیده بود، بنابراین هیچ‌گاه شکل درخت آن‌ها را از نزدیک ندید؛ او این مغزیجات را به‌صورت آجیل خشک از باغ خانواده‌ای ساکن رفسنجان خرید. از میان آن‌همه آجیلی که وایت‌هاوس با خود آورده بود، تنها یک مورد مثمرِ ثمر واقع شد؛ نام درختش را «کرمان» گذاشت، به یادِ دیاری در نزدیکی رفسنجان!
گیاه‌شناسان با جوانه‌زنیِ کرمان به گونه‌های پایدارتر آن را تکثیر و تقویت کردند. سال‌ها تلاش و آزمایش کردند و حال زمان آن بود که «صنعت پستۀ آمریکایی» رنگ حقیقت به خود بگیرد. همه‌جا حرف از این محصول گیاهی جدید بود و روزبه‌روز مناطق بیشتری به کشت‌وزراعت آن مشغول می‌شدند. البته این محصول پررمزوراز چالش‌های زیادی دربارۀ وجوهِ مختلف خود در ذهن آن آمریکایی‌های ماجراجو باقی گذاشت! فرایند گرده‌افشانی پسته با باد انجام می‌شود و به‌ازای هر 30 درخت ماده، تنها یک درخت نر برای گرده‌افشانی کافی است.
کشت تجاری پستۀ آمریکایی
صنعت پستۀ آمریکایی همواره با موفقیت‌های بی‌نظیری همراه بوده است. از اولین کشت تجاری آن در سال 1976 که ثمره‌ای 680 تُنی داشته بگیرید تا رکورد آن در سال 2016 که ثمرۀ آن چیزی بالغ‌بر 408 هزار تُن بوده است؛ موفقیت پشتِ موفقیت! درنتیجه، صنعت پستۀ آمریکا که پیش از آن نیاز بازارهای داخلی خود را نیز به‌سختی تأمین می‌کرد، حال قادر به صادرات محصولش به دیگر کشورهای دنیا بود.
وضعیت امروزی صنعت پستۀ آمریکا
امروزه تولید تجاری پستۀ ایالات‌متحده به‌طور کامل تحت‌پوششِ سه ایالت کالیفرنیا، آریزونا، و نیومکزیکو است. ایالت کالیفرنیا با دارا بودنِ بالغ‌بر 312 هزار هکتار زمینِ زیرِ کشت در 22 شهرستان خود، %99 از تولیدِ کل را به خود اختصاص می‌دهد. به‌طورکلی ایالات‌متحده 950 تولیدکنندۀ پسته دارد. ارزشِ بازاری پسته برای اقتصاد کالیفرنیا، سالیانه بالغ‌بر 1.6 میلیارد دلار و برای اقتصاد ایالات آریزونا و نیومکزیکو، سالیانه بالغ‌بر 16 میلیون دلار است.